Samhain: over bekende (en minder bekende) gebruiken

Vier je Halloween? Dan ken je vast het principe van dunnere sluiers tussen de werelden wel. En dan ken je de term Samhain (sɑːwɪn) waarschijnlijk ook. In dit artikel lees je over Samhain en wat bekende (en minder bekende) gebruiken tijdens Samhain.

Hoe is 2025 voor jou?✨ Ontdek het nieuwste boek van spiritueel uitgeverij AnkhHermes: Antwoorden uit het Universum.

Dit artikel wil ik graag wijden aan de oorsprong van wat bekende – en minder bekende – gebruiken tijdens Samhain. Laat vooral even weten welke je al kende en welke niet én voeg toe!

Let op: deze informatie is bewust niet volledig! Laat jouw weetjes over andere gebruiken gerust achter in de reacties.

Vermommen tijdens Halloween

Laten we beginnen met het meest bekende gebruik tijdens Halloween: de ‘vermomming’. Sta mij toe te chargeren. Ver voor de uitvinding van plastic kattenoortjes en nep-leren rokjes als kostuum, diende het verkleden tijdens Halloween voor heel wat anders. Namelijk voor bescherming!

Rond de zestiende eeuw gingen Ieren en Schotten tijdens Halloween ook al ‘langs de deuren’, al was dat toen voor voedsel (en niet zozeer voor snoep) en zongen ze daarbij. De kleding was niet bedoeld om jezelf te positioneren. De gewaden waren een stuk soberder – en de maskers… iets anders… Een stuk natuurlijker, bijvoorbeeld maskers van uitgeholde dierenhoofden of een gezicht dat met as van heilige vuren zwart was gemaakt.

Het doel was om je te verkleden als Aos Sí (geesten, feeën, natuurspirits of zielen van de doden). Dit deden zij om zichzelf te beschermen. Want door ‘er uit te zien als…’, zouden ze niet herkend worden door hen. Dus niet aangevallen worden door hen.

Overigens zagen zij lang niet alle Aos Sí als slecht, maar was de bescherming met name bedoeld tegen de rusteloze doden. Deze werden ook wel Sluagh genoemd. Door de vermomming konden ze, in de tijd waarop de sluier tussen de werelden het dunst was (Halloween), tóch veilig over straat. Overigens droegen ook mensen die niet deur-aan-deur gingen gewoon de maskers.

Offers, offers én nog eens offers

Hieronder een aantal verschillende soort offers op een rij. Wist je dat vroeger tijdens Samhain:

• Schapen, ganzen en ander vee gekozen werden gekozen om geofferd te worden? Huh!? Hoezo? Nou, om zelf met het levende vee de wintermaanden goed door te komen. Het offeren van de (vaak zwakke) dieren was bedoeld om de Aos Sí tevreden te houden. In sommige gevallen zouden druïden zelfs mensen offeren door ze te verbranden…
• Men schaaltjes met eten voor de natuurspirits voor de deur zette? Dit in de hoop dat zij hen met rust zouden laten. 
• Kelten geloofden dat: het huis gezegend zou worden als zij een schaaltje melk voor de deur lieten staan voor een Cat-sìth (katachtig mythologisch wezen)? Sterker nog: als je dat niet deed, dan zou je huis vervloekt worden – en je koeien geen of slechte melk aanmaken.   

Nog wat leuke, misschien minder bekende weetjes…

• Schots (lokaal) gebruik: Mensen maakten fakkels van spar of gras, staken deze aan en droegen ze van Oost naar West om het huis heen. Dit zou het huis beschermen.
• Schots (lokaal) gebruik: Op sommige plekken doofden alle lokale inwoners het haardvuur in het huis, waarna elke familie brandend hout haalde uit het gezamenlijke vreugdevuur. Hiermee maakten zij vervolgens het haardvuur weer aan, waardoor zij meer met elkaar verbonden waren.
• Schots gebruik: De fuarag eten. Dit is een hele grote schaal eten met havermout en room (of aardappelen) waarin een knoop, ring en munt werden verstopt. De toekomst van iemand werd voorspeld aan de hand van het item dat gevonden werd door hem of haar. Dat kon onder andere trouwen, financiële voorspoed of een vrijgezellenleven betekenen. Er zijn ook varianten met andere/meer items.
• Soms werden er twee vreugdevuren naast elkaar gemaakt, waartussen vee heen moest wandelen om ritueel gezuiverd te worden.
• Kastanjes werden door een stelletje in het vuur gegooid. Brandden de kastanjes netjes op? Dan zouden zij samen gelukkig worden en bij elkaar blijven. Klapten of knalden de kastanjes? Dan… not so much.

Nog ééntje dan: een stom avondmaal

Een stom avondmaal (stom als in: zonder te praten) was heel gebruikelijk voor veel Ieren en Schotten. Zij reserveerden dan één stoel voor de voorouders. Het opdienen en hele diner verliep in volledige stilte. Naar deze stoel mocht ook niet gekeken worden. Want naar de doden kijken? Dat zou ongeluk brengen.

Was het diner afgelopen? Dan werd het bord vol eten naar het bos gebracht. Hier werd het achtergelaten voor de púcaí. Deze púcaí zouden vele dieren- en zelfs mensenvormen kunnen aannemen. De spirituele wezens uit de folklore zouden zowel voorspoed áls ongeluk kunnen brengen. Dus je kan zelf wel invullen waarom het bord daar achtergelaten werd…

Tot slot…

Dit waren een aantal (hopelijk) leuke weetjes over Samhain gebruiken! Laat jij die van jou achter in de reacties? Dat mag hier of in de Moonchildren Facebookgroep. Hoe meer reacties, hoe meer gebruiken we allemaal leren kennen. Ik kijk ernaar uit om je reactie te lezen!